* نظارت بر روشهای آموزشی که درست بکار گرفته شوند.

2 - ارزیابی نحوه اجرای آموزش : نظارت بر اجرای برنامه آموزشی نیز در اثربخشی تاثیر دارد. ارزیابی نحوه اجرای آموزش یعنی اینکه شرایط و امکانات برای اجرادرست پیش بینی شده باشد. برای اجرای موفقیت آمیز یک برنامه باید کلیه هزینه های لازم در طول اجرای برنامه پیش بینی و تامین شود و براساس برنامه های زمان بندی شده توزیع شود. تدارکات مالی یک برنامه باید متناسب با نیازهای برنامه ریزی باشد. (8) به طورکلی در این مرحله به طور دائم بایستی نحوه اجرای آموزشها موردارزیابی قرارگرفته و نقاط ضعف آن رفع و یا شرایط لازم فراهم شود.

http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM

3 - ارزیابی استانداردهای آموزش : زمانی که در فرایندهای آموزشی استاندارد تدوین و این استانداردها رعایت گردد به صورت طبیعی اثربخشی حاصل می شود تعیین استاندارد کافی نیست بلکه رعایت و پای بندبودن به آنها در طول آموزش مهم است ، توجه به نگرش کیفیت استانداردمدار در این راستا می تواند کارساز باشد. در این نگرش قضاوت درخصوص کیفیت براساس استانداردهای مطروحه متخصصان درمورد امور و کالاها ملاک و معیار آن تلقی می گردد و هرگونه انحراف از استانداردها وشاخصها به معنای کاهش کیفیت (اثربخشی ) به حساب می آید. مثلا استاندارد و شاخص مربوط به نسبت دانشجو به استاد در دوره های دکتری 10/1، کارشناسی ارشد15/1، در دوره کارشناسی 18/1 و عمومی و کاردانی 22/1 است (9) که برای آموزشهای سازمانها می توان استانداردهای زیر راپیشنهادکرد.(جدول شماره 1)

استاندارد استادکار به کارآموز دوره آموزشی

1/10 آموزشهای مدیریتی در سطح عالی

1/15 آموزشهای فنی و تخصصی ویژه مهندسی

1/22 آموزشهای فنی و تخصصی تکنیسینی

1/25 آموزشهای فنی تعمیرکاران و اپراتورها

1/30 آموزشهای مدیریتی و عمومی

1/50 آموزشهای سمیناری

http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM

ج :ارزیابی اثربخشی عملکردونتیجه آموزش

دراین مرحله به صورت نهایی می توان ازطریق ارزیابی نتایج آموزشها میزان نسبی اثربخشی آموزشها را تعیین کرد. به طورکلی روشها و معیارهایی که به وسیله آن می توان اثربخشی عملکرد آموزشها را سنجید عبارتند از:
1 - معیار امتحان : برگزاری امتحان و اندازه گیری میزان اندوخته های فراگیران یکی از روشهای معمول تعیین میزان اثربخشی است که از این طریق می توان بخش ناچیزی از اثربخشی را تعیین کرد. فرایند نمره گذاری اگر دقیق صورت گیرد می تواند معیاری برای اثربخشی قلمداد شود.

2 - معیار ارزیابیهای استادکار و مربی : یکی از روشهای مناسب دیگری که می توان از آن برای تعیین اثربخشی آموزشها بهره گرفت نظرات ، تحلیلها و جمع بندیهای استادکار و مربی دوره آموزشی است . معمولا مربی واستادکار بهتر ازهر کسی می تواند پس از پایان دوره آموزشی درمورد میزان نسبی اثربخشی آموزش اجرا شده نظردهد واین معیار نیز قابل تعمق است . http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM

3 - معیار بررسی عملکرد فرد در فواصل زمانی مختلف : معمولا اثرات واقعی و عملی آموزشهای فنی و سازمانی در کار و تصمیم گیریهای کاری مشخص می شود.بنابراین یکی از سازوکارهایی که تاحدودی می تواند اثربخشی آموزشها را تعیین کند این است که پس از اجرای آموزش مدتی به کارآموزان فرصت داده شود که یادگرفته های خود را در عمل به کار گیرند. براین اساس ، می توان در فواصل زمانی 2،3 و 6 ماهه ازطریق نظرخواهی از خود کارآموزان و مسئولان کارآموزان و همکاران کارآموزان میزان اثربخشی آموزشها را تعیین کرد.
4 - معیار میزان تولید: دسترسی به میزان تولید تعیین شده می تواند معیار خوبی برای سنجش اثربخشی آموزشها باشد ولی در این خصوص میزان تولید بستگی به عوامل و شرایط مختلفی دارد که قدرالسهم آموزشی نیز در این راستا قابل توجه است . بنابراین ، با سازوکارهایی بایستی سهم آموزش را در میزان تولید تعیین تا میزان اثربخشی آموزشها مشخص شود.

5 - معیار کیفیت تولید و فعالیتها: تولید محصول کیفی گرچه نیاز به مواد و ابزارهای خاص خود را دارد ولی آنچه نقش تعیین کننده دارد مهارت و دانش منابع انسانی درترکیب مواد و ابزارهاست . بنابراین ، میزان کیفیت تولید کالا یا خدمات نیز به عنوان یک معیار برای اثربخشی آموزشها می تواند مورداستفاده قرارگیرد.
6 - معیار کاهش هزینه های سازمان : صرفه جویی در وقت ، مصرف مواد، انرژی ، امکانات مختلف و منابع انسانی چیزی است که سهم تجهیزات در آن ناچیز است وفکر و مهارتهای منابع انسانی است که در آن نقش اصلی را ایفا می کند. بنابراین ، می توان نسبت بین کاهش هزینه های سازمان را با میزان آموزشهای مختلف تعیین و ازاین بابت به معیاری برای تعیین اثربخشی آموزشها دست یافت .

7 - افزایش میزان پیشنهادات : میزان پیشنهادات در یک سازمان می تواند با میزان آموزشها رابطه داشته باشد. بدین صورت که با آموزش افکار و ایده های جدیدی درکارکنان ایجاد واین ایده های جدید منجر به شکل گیری پیشنهادات جدید می شود. بنابراین ، تعداد و نوع پیشنهادات می تواند معیاری برای تعیین اثربخشی آموزش محسوب گردد.

8 - معیار کاهش تخلفات کاری : تخلفاتی که ماهیتی کاری و وظیفه ای داشته باشند نه آنهایی که ماهیت جرم دارند می تواند رابطه مستقیمی با آموزش داشته باشد. این مساله بخاطر این است که بخشی از کم کاریها و تخلفات کاری ناشی از عدم آشنایی کارکنان به مقررات و ضوابط کار و کارگاه و یا ناآگاهی از نوع و پیچیدگی کار است که این امر با آموزشهای مختلف قابل تعدیل است . بنابراین ، با کاهش میزان تخلفات کاری می توان تاحدودی به اثربخشی آموزش دسترسی یافت .

9 - معیار کاهش حوادث ناشی از کار: تجارب عملی در موسسات تولیدی بیانگر این است که درصد زیادی از علل حوادث انسانی است که دربین علل انسانی ، بخشی اعظم آن ناشی از عدم آگاهی از نحوه ایمنی کارکردن با تجهیزات است . آموزش می تواند درصد زیادی از حوادث را که ریشه در ناآگاهی کارکنان دارد، برطرف سازد.براین اساس کاهش حوادث معیار خوبی برای تعیین اثربخشی آموزشی محسوب می گردد.
نتیجه گیری

اجرای آموزشهای سازمانی زمانی مفید است که اثربخش و در راستای نیازهای واقعی سازمان باشد. بر این اساس برای جهت دار و مفیدساختن آموزشها نیاز به تعیین اثربخشی آموزشهاست که این امر کار دشواری است و معیارهای مشخصی برای آن وجود ندارد. در مقاله حاضر سعی گردید مفهوم ارزیابی اثربخشی آموزش تبیین و این نکته تحلیل شود که ارزیابی اثربخشی آموزشها از زمان شروع آموزشها شروع و تا پایان آموزش ادامه دارد و معیارهایی درسرمقوله معیارهای درون دادی ،معیارهای فرایندی و معیارهای نتیجه ای برای تعیین میزان اثربخشی آموزشها ارائه گردید. http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM

منابع و ماخذ:

1 - گروه مشاوران یونسکو، فرایند برنامه ریزی آموزشی ، مترجم ، فریده مشایخ ، تهران : انتشارات مدرسه ، 1369، ص 150

2 - کورش ، فتحی و اجارگاه ، اصول برنامه ریزی درسی ، تهران : انتشارات ایران زمین ، 1377، ص 205
3 - کرامت ، عظیم ، مدیریت موثر و رهبری خلاق ، ترجمه امین الله علوی ، فصلنامه مدیریت دولتی ، شماره 11

4 - عباس بازرگان ، آغازی بر ارزیابی کیفیت در آموزش عالی ایران ، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی ، شماره 15،16، ص 129

5 - کورش ، فتحی و اجارگاه ، اصول برنامه ریزی ، ص 226

6 - ایرج ، سلطانی ، برنامه ریزی آموزشی و جایگاه آن در مدیریت سازمانها، مجله تحول اداری ، شماره 10 و 11، ص 83

7 - علی ، تقی پورظهیر، برنامه ریزی آموزشی و درسی ، تهران : انتشارات آگاه ، 1371، ص 181 و 182
8 - گروه مشاوران یونسکو، فرایند برنامه ریزی آموزشی ، ص 140

9 - نادرقلی ، قورچیان ، تحلیلی بر مکعب کیفیت در نظام آموزش عالی ، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی ، شماره 7 و 8، ص 16